YAZ GÜNEŞİNDEN FAYDALANIN – D VİTAMİNİ DESTEĞİNİ GÜNEŞTEN ALIN
Kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilmesini ve kemik yapımında kullanılmasını sağlayan D vitamini, özellikle çocukların büyümesi için gereklidir. Yağda çözünen bir vitamin olan D vitamini, ya besinlerle alınır ya da cildimizde güneş ışığının etkisi ile oluşur. Günlük ortalama D vitamini ihtiyacımız 600 – 800 ünite arasında değişmektedir.
D vitamini ihtiyacımızın %90’ı deride güneş ışınları aracılığı ile sentezlenir. Sentezlenen D vitamini ya depolanır ya da karaciğer ve böbrekte aktif hale dönüştürülerek vücutta kullanılır. Derideki sentez işlemi sadece yaz aylarında gerçekleşir. Kış aylarında güneşi her zaman görmek mümkün olmadığından ve güneş ışınları dünyaya eğik olarak geldiğinden, bedenimiz D vitamini sentezleyemez. En kolay D vitamini alma yolu günde en az 15 – 20 dakika güneş ışığına maruz kalmaktır. Bu süre boyunca el, yüz ve kolların güneş görmesi yeterlidir. Haftada 4-6 defa bu işlemi tekrarlamak faydalıdır. Yaz ayları süresince 3 hafta güneşlenmek 6 aylık D vitamini gereksinimini karşılayabilir. Eğer bu mümkün değilse, günlük 600 – 800 ünite D vitamini almak gerekir. Ancak yaz aylarında da uygun saate dışarı çıkmamak ve koruyucu kullanmak gibi nedenlerle çoğumuz D vitamini eksikliği yaşamaktayız.
D vitamini ihtiyacının %10’luk kısmı ise besinlerden sağlanır. Bu nedenle sadece besinlerle günlük D vitamini ihtiyacını karşılamak mümkün değildir. D vitamininden zengin olan besinler karaciğer, yumurta sarısı, balık yağı ve yağlı balıklardır.
D vitamini 23.000 kadar genimizden en az 2000 tanesinin sağlıklı çalışması için gerekli olan bir vitamindir. Bu vitaminin birçok organda reseptörünün bulunması ve pek çok metabolik olayda yer alması nedeniyle eksikliğinde, fiziksel ve duygusal problemlere neden olabilir.
D vitamini yetersizliğinde kemik mineralizasyonu bozulur ve büyüme çağındaki çocuklarda Raşitizm, yetişkinlerde ise Osteomalazi (kemiğin yumuşaması) ve Osteoporoza neden olur. Bu durum kemik ağrılarına ve deformitelere yol açar.
D vitamininin vücutta pek çok olumlu etkisi vardır:
- Bağırsaklardan kalsiyum ve fosforun emilimi için gereklidir.
- Kandaki kalsiyum ve fosfor seviyelerinin normal sınırlarda kalmasını sağlar.
- Kemik ve diş dokusunun gelişimi için gereklidir; bu yüzden çocuklarda ihtiyaç daha fazladır.
- Vücut direncini yani bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Pankreas bezinden insülin hormonu salgılanmasını düzenler ve Tip 1 Diyabetin gelişimini önler.
- Kan basıncını yani tansiyonu düzenler ve tansiyon yüksekliğini azaltır.
- Bazı kanserlerin, otoimmun hastalıkların, kalp hastalıklarının ve Tip 1 Diyabetin gelişimini önler.
- Kaslara güç verir, eksikliğinde kas güçsüzlüğü ve ağrılar ortaya çıkar.
- Depresyondan korur.
- Solunum yollarındaki hücrelerden sentezlenen koruyucu bazı maddelerin üretimini artırır, akciğer ve solunum yolu enfeksiyonlarına karşı korumaya yardım eder.
- Gebelik sırasındaki ve çocukluk çağındaki D vitamini yetersizliğinin, kişinin erken yaşta Multiple Skleroz (MS) hastalığına yakalanma ihtimalini arttırabileceği belirtilmektedir.
- Bazı araştırmalarda D vitamininin kalın bağırsak kanseri riskini azalttığı gösterilmiştir.
- Son dönemlerde yapılan araştırmalar, D vitamininin kalbin pompalama gücünü ve kalp hücresinin yapısını olumlu olarak etkilediğini göstermektedir.
- Bir araştırma sonucuna göre kanındaki D vitamini düzeyi yüksek olanların düşük olanlara göre Parkinson’a yakalanma riskleri %65 daha az olmaktadır.
- Diş çürümesi, huzursuzluk ve uyku bozuklukları D vitamini eksikliği belirtileri arasında yer alır.
Ülkemizde çocuk ve genç erişkinlerin %30-50’sinde D vitamini eksikliği tespit edilmiştir. Bu nedenle yılda 1 kez kandaki D vitamini düzeyine bakmak, başta kemikler olmak üzere bazı hastalıklardan korunmak için önemlidir. D vitamini eksikliği olup olmadığını anlamak için kandaki 25 OH D vitamini düzeyi ölçülmelidir.
25 OH D vitamini düzeyi:
- 30 ng/ml’den fazlaysa yeterli D vitamini var demektir
- 20 ng/ml’den az ise, D vitamini eksikliği vardır
- 10 ng/ml’den az ise, şiddetli D vitamini eksikliği vardır
Bu tanımlamaya göre dünyada 1 milyar insanda D vitamini eksikliği olduğu saptanmıştır.
D vitamininin eksikliği kadar fazlalığı da çeşitli sorunlara neden olabilir. Özellikle bebeklerde ve çocuklarda D vitamininin doğru miktarda alınması önemlidir. Çok fazla alındığı takdirde, mide bulantısı, kusma, ishal, iştahsızlık, halsizlik, yüksek tansiyon ve kolesterol yüksekliği, baş ağrısı ve hatta ölümler görülebilmektedir.